Kinh Nghiệm Bài Trí Ban Thờ Ngày Tết Bạn Nên Biết

Vào mỗi dịp cuối năm, các gia đình lại tất bật trang trí nhà cửa, sửa soạn ban thờ để đón mừng năm mới. Trang trí ban thờ là một hoạt động ý nghĩa đối với truyền thống văn hóa của người Việt. Như thể hiện sự biết ơn của con cháu đối với ông bà tổ tiên.

Vì bàn thờ là nơi đặt linh vị của thần phật và ông bà tổ tiên đã khuất nên việc trang trí bàn thờ đòi hỏi anh/chị phải kiêng kỵ một số điều nhất định.

Hướng dẫn cách trang trí bàn thờ đẹp

1. Thời điểm tiến hành

Dọn dẹp bàn thờ còn được gọi là bao sái, tuy đây không còn là phong tục xa lạ nhưng tùy theo từng địa phương và gia đình mà thời điểm tiến hành có chút khác biệt. Đa số gia đình người Việt chọn khoảng thời gian từ ngày 23 tháng Chạp cho đến trước ngày 30 Tết Nguyên đán để dọn dẹp bàn thờ.

Theo đó, dân gian quan niệm rằng đây chính là khoảng thời gian Táo quân vắng mặt nên việc xê dịch đồ thờ sẽ không bị mạo phạm đến thần linh. Đồng thời, khi Táo quân trở lại thì bàn thờ đã được lau chùi sạch sẽ để đón rước các ngài. Tuy nhiên với dịp Tết, chủ nhà còn có thể dọn bàn thờ từ 20 tháng Chạp.

Bên cạnh đó, một số gia đình lại quan niệm việc lau dọn bàn thờ có thể tiến hành bất cứ thời điểm nào miễn là khi thấy bàn thờ không còn được sạch sẽ và thanh tịnh.

2. Kinh nghiệm dọn bàn thờ

a. Chuẩn bị

Đầu tiên, chủ nhà chuẩn bị chổi quét bàn thờ, khăn lau chuyên dụng mềm để tránh làm xước đồ thờ, nước sạch, nước thơm, có thể sử dụng nước ấm hoặc rượu trắng ngâm với gừng.

Trước khi dọn dẹp bàn thờ, người xưa thường sẽ phải tắm rửa sạch sẽ và chuẩn bị đĩa hoa quả để đặt lên. Sau đó thắp một nén hương thông báo cho tổ tiên, thần linh biết ngày hôm nay sẽ thu dọn bàn thờ, mời tổ tiên và thần linh tạm lánh sang một bên để con cháu được thực hiện công việc.

Tiếp đến, gia chủ chuẩn bị một chiếc bàn đã được trải vải hoặc giấy đỏ bên trên để đặt bài vị, nếu bàn thờ có đặt chung bài vị gia tiên với các thần linh thì phải để ra hai chỗ khác nhau, không được đặt lẫn lộn. Đợi sau khi hương cháy hết, chủ nhà mới bắt đầu công việc dọn dẹp.

b. Tiến hành lau dọn

Khi lau rửa bài vị của tổ tiên phải dùng nước ấm, tránh dùng nước lạnh. Trong quá trình làm vệ sinh, nếu có bài vị của thần Phật thì lau trước, sau đó lấy nước mới để lau bài vị của tổ tiên. Tuyệt đối không được lau bài vị của tổ tiên trước bởi như vậy là bất kính, mạo phạm với thần Phật.

Sau khi lau bài vị xong, chủ nhà tiến hành dọn bát hương, công việc này cũng rất quan trọng. Theo người xưa, để tránh gây “tán tài”, khi đã rút hết chân hương nên dùng chiếc thìa nhỏ xúc từng thìa tro đổ ra ngoài rồi mới rửa sạch bát hương đặt sang một bên.

Khi bát hương đã khô ráo, nếu là bát hương thờ thần Phật thì dùng bảy tờ tiền vàng, còn nếu là bát hương của tổ tiên thì dùng ba tờ tiền vàng đốt hơ quanh, cháy một nửa thì bỏ vào trong. Sau đó, đợi cho tiền vàng cháy hết thì đổ tro vào hết một lần, như vậy gọi là “Ra nhỏ vào lớn”, ý nói “Tiền ra nhỏ giọt, tiền vào như nước”.

Ngày nay, có nhiều gia đình đem tro cũ của bát hương đổ ra sông, thay tro mới vào bát hương. Tuy nhiên, người xưa thì lại dùng chiếc rổ mắt nhỏ để lọc tro cũ, lọc xong lại đổ vào bát hương chứ không đổ đi. Việc lọc tro cũng phải làm bắt đầu từ bát hương thờ thần Phật.

Sau khi bàn thờ đã được lau rửa sạch sẽ, đem bài vị thần Phật và tổ tiên đặt lại vị trí cũ, công đoạn này cũng khá phức tạp. Đầu tiên, chủ nhà phải chuẩn bị một chiếc lò nhỏ trong có đốt than hoa và đặt dưới bàn thờ khoảng 15 phút, tiếp đến đốt 7 tờ tiền vàng làm dấu hơ ở bốn hướng trên dưới trái phải, tiền vàng chưa cháy hết thì bỏ vào lò than hoa.

Tiếp tục đốt 7 tờ tiền vàng làm sạch vị trí muốn đặt tượng hoặc bài vị thần Phật và bát hương, sau đó mới được đặt các đồ vật vào vị trí cố định. Khi đã đặt xong, gia chủ đốt 12 que hương cắm theo thứ tự hướng thời gian cụ thể:

• Que thứ nhất: Cắm ở vị trí hướng 1h, khi cắm đọc “Niên niên thị hảo niên” tức mỗi năm đều là năm tốt.
• Que thứ hai: Cắm ở vị trí hướng 2h, khi cắm đọc “Nguyệt nguyệt thị hảo nguyệt” tức mỗi tháng đều là tháng tốt.
• Que thứ 3: Cắm ở vị trí hướng 3h, khi cắm đọc “Nhật nhật thị hảo nhật” tức mỗi ngày đều là ngày tốt.
• Que thứ 4: Cắm ở vị trí hướng 4h, khi cắm đọc “Thời thời vị hảo thời” tức mỗi giờ đều là giờ tốt.

Cứ làm tuần tự như trên cho đến thời điểm vị trí hướng 12h. Các vị trí bài vị, bát hương của tổ tiên và bà tổ cô cũng làm tương tự.

Cách bố trí các vật dụng trên bàn thờ

Anh/chị nên bố trí bàn thờ gia tiên theo sơ đồ trên

Các vật dụng sau khi được làm sạch và khô ráo thì anh/chị nên sắp xếp sao cho hợp lý nhất. Một điều quan trọng khi sắp xếp các vật dụng trên bàn thờ chính là không được che mất mặt của các vị thần phật và tổ tiên.

Theo phong thủy, việc trang trí bàn thờ hợp lý sẽ giúp gia đình có thêm nhiều vận may về tài lộc, công danh và sức khỏe. Chính vì vậy, dù trang trang trí bàn thờ ông địa, ông công ông táo,… hay bàn thờ gia tiên thì anh/chị nên lưu ý những điều sau:

• Hoành phi nên được treo lên tường và ở vị trí chính giữa so với bàn thờ và treo câu đối hai bên hoành phị.
• Vị trí đặt bát hương trên bàn thờ: Bát hương nên đặt ở giữa vì điều này tượng trưng cho các vì tinh tú và trên bát hương có cây trụ để cắm hương vòng đại diện cho trục vũ trụ. Hai bát hương khác nên đặt hai bên. Cách trang trí bàn thờ với bát hương đặt như vậy sẽ tạo ra thế tam tài mang đến cho anh/chị nhiều may mắn và tài lộc.
• Ở hai góc ngoài, anh/chị có thể bày nến hoặc đèn dầu tượng trưng cho mặt trời bên trái và mặt trăng bên phải.
• Bình hoa và mâm bồng nên được đặt hai bên lư hương, nếu không có lư hương thì nên đặt ở trước di ảnh..
• Anh/chị nên bố trí đỉnh hương ở chính giữa bàn thờ và đốt thêm các loại gỗ có mùi thơm dễ chịu để tạo sự sang trọng và ấm cúng cho phòng thờ.
• Hạc thờ nên được đặt hai bên đỉnh hương
• Kỷ chén nên được đặt ở phía trước bát hương nhìn từ ngoài vào.

Khi cúng kiếng hay muốn giao tiếp với ông bà tổ tiên, anh/chị chỉ cần đốt nến và thắp hương. Mọi thỉnh cầu sẽ theo vòng khói hương và chuyển đến ông bà.

Bài trí bàn thờ với các lễ vật dâng cúng ngày tết

Lễ vật dâng cúng bàn thờ ngày tết bao gồm:

• Vài bộ quần áo và giấy tiền vàng mã cho các cụ
• Một đĩa hoa quả lớn đặt ở vị trí trung tâm bàn thờ
• Một bình rượu ngon và một bình trà ngon
• Một bình hoa đẹp có thể cắm các loại hoa có mùi thơm nhẹ nhàng như lay ơn, hoa huệ,… Tránh cắm các loài hoa có mùi quá nặng và mang nhiều sát khí. Ngoài ra để tạo không khí tết, anh/chị có thể cắm một cành đào hay cành mai trong lọ sứ lớn đặt trên bàn thờ.
• Xung quanh bày thêm bánh mứt, cơi trầu cho cân xứng và đẹp mắt
• Cỗ mặn được bày biện đầy đủ và chu đáo bao gồm các món ăn ngon mang đậm tính cổ truyền dân tộc. Tùy thuộc vào từng vùng miền mà mâm cỗ mặn dâng ông bà tổ tiên đều có khác biệt.

Với những trường hợp gia chủ quá bận rộn hay điều kiện kinh tế không cho phép thì chỉ cần có những đồ lễ cơ bản như ly nước mưa, nén hương cùng với đĩa hoa quả tươi và giấy tiền vàng bạc. Thần linh, tổ tiên chỉ cần thấy được tấm lòng của anh/chị, lòng thành tâm không được đo thành mâm cao cỗ đầy.

Trang trí bàn thờ gia tiên thì các lễ vật nên đặt hai bên trái và phải ngang bằng nhau. Trang trí bàn thờ ông địa hay các gia thần khác thì nên theo nguyên tắc bên trái phải bài trí cao hơn bên phải. Việc xét trái, phải là xét từ vị trí từ bàn thờ nhìn ra ngược với vị trí người hướng mặt vào khấn, bái.

Trang trí bàn thờ đẹp với mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả đẹp là một trong những thứ quan trọng không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên trong ngày tết cổ truyền của người Việt. Nó thể hiện lòng hiếu thảo và sự tưởng nhớ của con cháu đối với ông bà, tổ tiên.

Theo phong thủy, số 5 được coi là số thể hiện sự phát triển bền vững và mạnh mẽ. Chính vì thế, mâm ngũ quả ngày tết như thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, đất trời giao thoa, mọi vật đều sinh sôi nảy nở và phát triển mạnh mẽ.

Mỗi vùng miền đều có sự khác biệt về văn hóa, vì vậy mâm ngũ quả ngày tết của mỗi miền đều không giống nhau:

• Miền Bắc bày mâm ngũ quả dựa trên thuyết ngũ hành với ý nghĩa mong muốn vạn vật đều dung hòa với đất trời. Do đó, mâm ngũ quả miền Bắc thường được phối theo 5 màu: trắng, xanh, đen, đỏ và vàng.
• Miền Nam thường bày mâm ngũ quả theo câu “ Cầu – Sung – Đủ – Xài”. Hoa quả thắp hương ngày tết của người Nam bao gồm mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài. Loại quả thứ 5 trong mâm ngũ quả miền Nam đó chính là quả sung-tượng trưng cho sự sung mãn về sức khỏe và tiền bạc.
• Không cầu kỳ như người miền Bắc hay ý nghĩa như miền Nam, mâm ngũ quả miền Trung thường không quá câu nệ hình thức và có gì cúng nấy.

Ở một số vùng còn dựng 2 cây mía ở 2 bên bàn thờ, với ý nghĩa để các cụ chống gậy về quây quần với con cháu.

4.Những điều đại kỵ cần tránh khi trang trí bàn thờ ngày Tết

Như đã nói ở trên, trang trí bàn thờ là một việc mang ý nghĩa tâm linh lớn. Chính vì thế anh/chị nên ghi nhớ những điều kiêng kỵ ngày Tết trong trang trí bàn thờ để tránh kinh động đến thần phật, làm phật lòng ông bà gây nên những tai họa xấu.

Trang trí bàn thờ đẹp và không phạm phải đại kỵ cần lưu ý những vấn đề sau:

Không để người bị bẩn, lấm lem bụi đất lau chùi trang trí bàn thờ

Trang trí bàn thờ ngày Tết là một việc quan trọng nên người đảm nhận việc này cần phải giữ cho thân thể được sạch sẽ không được nhuốm bẩn. Người thực hiện việc lau chùi bàn thờ nên ăn mặc chỉn chu và gọn gàng. Vì như vậy được xem là sự ô uế, thiếu tôn trọng thần phật và những người đã khuất.

Không chọn những bông hoa đã nở to để chưng lên bàn thờ

Khi chọn hoa chưng bàn thờ ngày tết, anh/chị nên chọn lựa kỹ càng. Không nên chọn những bông hoa đã nở quá to chỉ nên chọn những nụ hoa vừa mới chớm nở.

Hoa chưng bàn thờ cũng nên lựa chọn những loài hoa có tên gọi ý nghĩa và mùi thơm dễ chịu. Tránh lựa chọn hoa ly, hoa nhài, cúc vạn thọ,… để chưng lên bàn thờ. Anh/chị cũng nên chú ý đến cách cắm hoa ngày Tết, nên tỉa và cắm hoa sao cho đẹp mắt, cân xứng và hài hòa.

Không chọn hoa giả để bàn thờ

Việc dâng hoa cúng được xem là thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên. Những loại hoa giả chưng bàn thờ như hoa nhựa, hoa vải thiếu sự trang nhã và tươi mới nên không được đặt lên nơi thờ cúng tổ tiên.

Phong thủy cho rằng việc đặt hoa giả lên bàn thờ là sự thiếu thành kính, tấm lòng giả dối của con cháu đối với ông bà.

Bát hương trên bàn thờ nên được làm từ chất liệu sứ

Chất liệu tốt nhất để làm bát hương đó chính là sứ, sau đó mới đến đồng và kỵ dùng đá hoa cương.

Bởi một bàn thờ thuận phong thủy sẽ có đầy đủ 5 yếu tố kim, mộc thủy, hỏa và thổ. Trong đó:

• Đỉnh thờ, lư đồng, hạc thờ hay đèn thờ có chất liệu đồng…thuộc hành Kim
• Bàn thờ bằng gỗ, hoa tươi đặt trên bàn thờ thuộc hành Mộc
• Nước cúng thuộc hành Thủy.
• Đèn dầu, nến, nhang (hương) đang cháy thuộc hành Hỏa
• Bát hương, bình hoa,…. được làm bằng sứ có hành Thổ

Theo ngũ hành phong thủy, chất liệu sứ đại diện cho hành Thổ sẽ tạo nên sự hài hòa và cân bằng âm dương. Mang lại cho gia chủ những điều tốt đẹp và may mắn nhất.

Có được xê dịch bát hương không?

Quan điểm của ông bà ngày xưa cho rằng bát hương không được xê dịch. Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học phong thủy cho rằng việc lau dọn bát hương trên bàn thờ như bàn thờ ông địa, ông công ông táo, bàn thờ gia tiên là việc nên làm. Vì đó là phương tiện giao tiếp giữa hai cõi âm dương nên cần được làm sạch.

Hành động này không chỉ mang ý nghĩa về mặt tín ngưỡng mà còn bảo vệ sức khỏe của anh/chị. Vì khói bụi từ hương sẽ gây nguy hiểm đến hệ hô hấp của các thành viên trong gia đình đặc biệt là trẻ nhỏ.

Ngoài những kiêng kỵ trong việc trang trí bàn thờ thì anh/chị cũng nên quan tâm đến tuổi xông đất trong Tết Tân Sửu. Nếu anh/chị chưa biết nên chọn người xông đất như thế nào để năm mới đón nhận nhiều tài lộc và may mắn nhất. Hãy tải ngay file chọn tuổi xông đất Tết Tân Sửu dưới đây:

Lưu ý khi dọn bát hương

Ông bà ta cho rằng việc dọn bát hương nên được thực hiện cẩn thận, nếu không sẽ phạm vào đại kỵ gây tiêu tài, tán lộc. Khi dọn bát hương anh/chị có thể tỉa bớt chân hương, để lại ít nhất 3-5-7-9 cây và đặt riêng một chỗ. Tro hương nếu không có vấn đề gì thì không nhất thiết phải thay tro mới.

Nếu muốn thay tro thì nên dùng thìa múc từng ít một ra rây bột để lọc và lấy tro mịn. Việc lọc tro cũng bắt đầu từ bát hương thờ thần phật trước rồi mới đến bàn thờ gia tiên.

Khi bát hương khô thì dùng 7 tờ tiền vàng (với bát hương thờ thần phật), và dùng 3 tờ tiền vàng (với bát hương gia tiên). Đốt tiền vàng và hơ vòng trong bát hương, sau khi tiền vàng cháy gần hết thì thả hẳn vào bát hương. Sau đó đổ tro đã lọc hoặc tro mới vào một lần với ngụ ý là lộc ra nhỏ giọt, lộc vào như thác đổ.

Chân hương sau khi tỉa cần đốt và đổ một lượt vào tro hương cũ. Sau đó thả tro xuống sông, suối hoặc bón cây. Nên dùng những cây to khỏe để bón tro, tránh những cây nhỏ và yếu. Tuyệt đối không được vứt tro nhang lung tung hay đổ trong thùng rác, như vậy được coi là ô uế và gây ô nhiễm môi trường.

Đèn trang trí bàn thờ 

Đèn trang trí bàn thờ là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong trang trí bàn thờ ngày tết. Xét về công dụng, đèn trang trí bàn thờ cung cấp cho không gian thờ một lượng ánh sáng cần thiết. Xét về phong thủy, đèn trang trí bàn thờ giúp xua đuổi các nguồn năng lượng xấu và mang lại những năng lượng tích cực.

Anh/chị nên lựa chọn những loại đèn có cường độ ánh sáng vừa phải, không quá mạnh cũng không quá yếu. Màu sắc ánh sáng nên là những màu vàng, vì những tông màu này  Giúp không gian thờ cúng trở nên ấm cúng hơn và tránh cảm giác lạnh lẽo và âm u.

Lời kết: 

Trang trí bàn thờ ngày tết đẹp, ấm cúng và hợp phong thủy sẽ mang lại cho anh/chị một năm mới nhiều tài lộc, may mắn và hạnh phúc.